نویسنده: جواد سقا

منبع: سی و دومین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا

دانلود نسخه ی صوتی نوشته

توصیف صوتی فیلم و توصیف صوتی تئاتر مشابهت زیادی با یکدیگر دارند. با این تفاوت که تئاتر رویدادی زنده است و توصیف اتفاقات روی صحنه نمایش، نمی تواند مانند فیلم از قبل ضبط شود. در هر بار به روی صحنه رفتن یک نمایش، توصیف آن هم زنده و همزمان اجرا می شود. دلیل این همزمانی این است که اتفاقات صحنه تئاتر قابل پیش بینی نیست و ممکن است خواسته یا ناخواسته تغییراتی در آن ایجاد شود. دکتر تهمینا گسکار، مدیر مرکز تحقیقات کیوریتوریال آمریکا در تحقیقی به این موضوع پرداخته است. اینکه چه زمانی و چگونه باید ویژگی های شخصی طیف متنوعی از شخصیت هایی که روی صحنه نمایش ظاهر می شوند و به ویژه نشانه های فیزیکی و قابل مشاهده توصیف شوند و اینکه چرا چنین ویژگی هایی باید توصیف شوند. همان طور که قبلاً اشاره شد، توصیف صوتی تئاتری در انگلیس زمینه ساز ورود جدی این تکنیک به این کشور و اروپا بود.

پس از آن در اواخر دهه 1990 بسیاری از توصیف کنندگان با همکاری یکدیگر این روش را توسعه دادند.

امروزه در تئاتر تغییراتی رخ داده است که شامل کلمات گفتاری، طرح ریزی و ورود فیلم و فناوری جدید است. اطلاعات بصری مانند سبک و طراحی یک تولید ـ از جمله ظاهر و لباس کاراکترها، صحنه و وسایل ـ نیز شرح داده می شود و به عنوان یک مقدمه صوتی از پیش ضبط شده در حدود 15ـ10 دقیقه ارائه می شود. مقدمه های صوتی در حال حاضر مختص توضیحات صوتی تئاتر هستند و به ندرت یکی از ویژگی های فیلم هستند. آنها معمولاً یک هفته قبل از اجرا بر روی سی دی صوتی و یا آنلاین برای کاربران AD پخش می شوند و در سالن توسط توصیف کنندگان به صورت زنده از طریق هدست ها کمی قبل از شروع اجرا تکرار می شوند. این مقدمه به شنوندگان فرصتی می دهد تا از آنچه راوی می گوید، یک ذهنیت داشته باشند و به توصیف کنندگان اجازه می دهد تا آنها را از تغییرات لحظه آخری در بازیگران، مجموعه یا سایر جنبه های تولید مطلع کنند. همچنین قبل از اجرا، تور لمسی به شرکت کنندگان نابینا و کم بینا فرصتی می دهد تا با اعضای گروه و بازیگران دیدار کنند. در طی این گشت و گذار و شرح مجموعه، مخاطبان می توانند با صدای بازیگران آشنا شوند، تا آنها را روی صحنه تشخیص دهند. مخاطبان همچنین می توانند با لمس وسایل و لباس ها تصویر کامل تری از صحنه و شخصیت ها در ذهن خلق کنند. معرفی صوتی و تور لمسی با هم به توصیف کننده زمان می دهد تا توصیف و تجربه ای غنی و سنجیده از دنیای بصری تئاتر ارائه دهد. اغلب زمان کمی برای توصیف جزئیات در طول اجرا وجود دارد. اجرا به خودی خود بر تجربه مخاطب تسلط دارد.

تاریخ اولیه تئاتر AD در انگلستان:

مدل سه قسمتی (معرفی صوتی، تور لمسی و توضیحات زنده) هسته اصلی چگونگی تغییر حالت سنتی توصیف صوتی تئاتر از اواخر دهه 1980 و 1990 در بریتانیا است. در لندن، توصیف صوتی تئاتر (Theater AD) توسط گروهی به نام Audio آغاز شد. سپس سرویس توصیف صوتی لندن (LADS)، تولیدات تئاتر رویال ویندزور (1988) و دوک یورک (1989) را توصیف کرد. سایر تئاترهای بریتانیا در همان زمان شروع به ارائه AD کردند. توصیف صوتی یا AD حرفه ای از سال 1993 در تئاتر ملی ارائه شد. به سفارش شورای هنر انگلستان برای «تثبیت نیاز» به AD، پروژه «تنظیم صحنه» (1997)، راه اندازی شد. این پروژه شامل مشاوره گسترده با افراد نابینا و کم بینا در سراسر بریتانیا بود. هدف VocalEyes به عنوان یک سازمان، پرداختن به کل تجربه تئاتر، از بازاریابی، آموزش تا کیفیت خود توضیحات صوتی بود. یکی از مواردی که توسط کاربران توصیف صوتی در طول پروژه مورد بحث قرار گرفت، ارزش “تورهای صحنه” بود که اکنون به عنوان Touch Tours شناخته می شود. نکته مهم دیگر، ضبط یادداشت های مقدماتی (معرفی صوتی) بود که باید از قبل ارسال شود و شامل برخی از اطلاعات دسترسی در مورد محل اجراست.

توصیف بازیگران و شخصیت ها به عنوان بخشی از مقدمه صوتی:

دو روش توصیف در مقدمه صوتی وجود دارد:

1ـ توصیفی از کل بازیگران

این توصیف تا جایی که امکان دارد باید مشابه روشی باشد که هنگام بالا رفتن پرده، تماشاگران بینا در یک نگاه از بازیگران هنگام ورود به صحنه استقبال می کنند.

2ـ توصیف شخصیت های فردی از طریق ویژگی ها و حرکات شخصی آنها.

تنوع در توصیفVocalEyes ، ژانرهای مختلفی از جمله موزیکال، کمدی، شکسپیر، پانتومیم و درام را پوشش می داد.

توضیحات صوتی یکپارچه/خلاقانه:

در فرم های تئاتر سنتی، «موانع» دسترسی ذاتی شکل یا طرح تجربه است و شما نمی توانید، موانع را بدون

تغییر قابل توجه تجربه حذف کنید. با این حال، اخیراً بسیاری از شرکت های هنرهای معلولان ابتکارات تئاتر را باز اندیشی کرده اند و رویکردی فراگیر را اتخاذ کرده اند که در آن از ابزارهای دسترسی در ترکیب خلاقانه بازیگران استفاده می شود و شخصیت ها از روی صحنه خود یا دیگران را توصیف می کنند. در اشکال جدید تئاتر، توصیف و معنای چند حسی تعبیه شده است (به عنوان مثال، رقصنده هایی که برای نشان دادن موقعیت و حرکت خود به زمین می کوبند)، تئاتر را از نمایشی که افراد نابینا و کم بینا را حذف می کند، به یک تجربه واقعاً فراگیر تبدیل می کند. تئاتر فراگیر (که شامل BSL، زیرنویس و سایر جنبه ها برای اطمینان از دسترسی است) عدالت را فراهم می کند. «ناب ترین» شکل تئاتر فراگیر، برابری را فراهم می کند، جایی که همه از حمایت یکسانی برخوردار می شوند و از آن بهره می برند.

در محیط های تئاتر سنتی، افراد غیر نابینا به ندرت به صدای AD گوش می دهند، اگر چه وقتی گوش می دهند، اغلب بیان می کنند که چقدر این تجربه برایشان جالب بوده است، اما تئاترها،  ADرا تبلیغ نمی کنند یا آن را به طور گسترده در دسترس مخاطبان غیر نابینا قرار نمی دهند. در زمینه موزه، تحقیقات اخیر نشان می دهد که AD به عنوان یک ابزار می تواند تعامل و خاطره انگیز بودن را برای کاربران غیر نابینا افزایش دهد. در ایران توصیف صوتی هنوز نتوانسته به سایر شکل های هنری مانند تئاتر به درستی وارد شود. معدود نمایش های صورت گرفته هم به شکل فراگیری اجرا نشده است. در توصیف صوتی تئاتر، توصیفگر زنده در یک کابین ویژه آنچه در صحنه اتفاق می افتد را برای مخاطبانی که توضیحات اضافی را از هدفون خود می شنوند، روایت می کند و مخاطبان دارای مشکل بینایی می توانند در کنار سایر تماشاگران بینا از تئاتر لذت ببرند.