نویسنده: مسعود طاهریان

منبع: سی و سومین شماره ی ماهنامه ی نسل مانا

دانلود نسخه ی صوتی نوشته

دانلود پادکست

چند وقته ابوذر رو ندیدم و دلتنگش بودم. اولین جایی که امکان و فرصتی پیدا کردم، بهش زنگ زدم. از ته وجودم می خواستم بغلش کنم. شنیدن صداش دلم رو گرم کرد. کنارش به آدم خوش می گذره و اگه قرار باشه کار فرهنگی آموزشی ای برای افراد نابینا و کم بینا انجام داد میشه روش حساب کرد. همیشه برام مصداق بارز امید و تلاشه. زندگی جالبی هم داشته تا اینجا. مرضیه اعتمادی توی یکی از فصل های کتاب «پروانه ها گریه نمی کنند» خیلی با  حال، خرده روایت های خواندنی ابوذر رو از زندگی و معلولیت آورده.

بزرگ ترین چالش زندگی ابوذر سمیعی، پذیرش معلولیتش بوده. از بدو تولدش محدودیت هایی مثل انحراف چشم و آب مروارید داشته. با این حال تا 12ـ13 سالگی بدون هیچ مشکلی کتاب می خوند؛ دوچرخه سواری می کرد و همیشه جزء پنج نفر اول کلاسش بود. در دوره نوزادی، آب مروارید هر دو چشمش رو عمل کرد و سال به سال برای چکاپ پیش چشم پزشک می رفت. ولی کم کم مشکلاتی براش پیش اومد. اولین بار که فهمید گیری داره سر امتحان ورزش بود که باید در دو 100 متر می رفت و چوبی رو برمی داشت و می آورد. خوب می دوید ولی چوب رو پیدا نمی کرد. معلمش اون روز کلی بهش تیکه انداخت؛ همکلاسی هاش مسخره اش کردن و خودش هم فکر کرد دست و پا چلفتیه. ضعف بیناییش شدیدتر هم شد. تا جایی که وقتی هفته اول مهر کتاب های درسی دوم راهنمایی رو بهش دادن، نوشته هاش رو نتونست بخونه. فکر کرد کتاب های اون سال ریز شده. برگشت خونه کتاب های سال قبلش رو تو زیرزمین پیدا کرد ولی دید اون ها رو هم نمی تونه بخونه. اون موقع بود که دنیا رو سرش خراب شد.

روش نمی شد به خونواده اش چیزی بگه و نمی دونست چی کار باید بکنه. به هر حال مشکلش رو گفت و دوباره رفت دکتر. اولش معلوم نشد چه گیری داره و فقط شماره عینکش رو بیشتر کردن. با این حال مسائلش رفع نشد. یه سالی طول کشید با بررسی بیشتر پزشکان بفهمن چشه. در نهایت تشخیص دادن آب سیاه داره و بیماریش پیش رونده است که آخرم به نابینایی ختم شد.

این جوری بود که چالش های ندیدنش شروع شد. هر چند وقت مجبور بود از قروه پاشه بیاد بیمارستان فارابی تهران. پزشک ها درست براش توضیح نمی دادند چه مشکلی داره و قراره چه اتفاقی براش بیفته. به خاطر همین اوایلش فکر می کرد دکتر ها دارند درمانی روی چشمش پیاده می کنند که چند وقت دیگه مشکل بیناییش کامل حل میشه. مثل یه شیء بی جان و بدون قدرت درک و فهم باهاش برخورد می کردند. هر وقت بیمارستان می رفت سرش می ریختند و درباره اش با اصطلاحات پزشکی و انگلیسی با هم صحبت می کردند. آخرم بدون هیچ توضیحی بهش می گفتند دوباره چند وقت دیگه برای چکاپ برگرده.

اون سال کتابی برای خوندن نداشت و توی ثلث اول 9 تا تجدید آورد. همکلاسی هاش بهش می گفتند طلا فروش؛ چون دائم مجبور بود عینک ته استکانیش رو مثل ذره بین جلوی چشمش جلو عقب کنه تا به زور یه چیزی ببینه. بعضی از معلم هاش فکر می کردن دروغ میگه و چون می خواد تنبلی کنه، ادای ندیدن در می یاره. بعضی از معلم های دیگه اش هم کلاً کنارش گذاشتن و نه درسی ازش می پرسیدن و نه تکلیفی ازش می خواستن. معلم های کمی هم فهمیده بودند راست میگه ولی اصلاً نمی دونستن چه طور باید بهش کمک کنند. هیچ کس نه در فامیل، نه در مدرسه و نه در اداره آموزش و پرورش نبود بدونه فرد کم بینا و نابینا چه طور می تونه درس بخونه و چه امکاناتی براش وجود داره. از طرف دیگه اعتبار و جایگاهش رو پیش هم بازی ها و بچه های محله از دست داده بود. نمی تونست مثل قبل سردسته باشه و وقتی خیلی هوا روشن یا تاریک بود، بازی ها رو با دعوا و سر و صدا به هم می زد تا معلوم نشه نمی بینه. همه این مسائل براش خیلی مبهم و پر فشار بود و نمی دونست برای زندگیش چی کار باید بکنه و چه آینده ای داره. عمیقاً احساس می کرد هیچ کاری از دستش بر نمیاد.

کم کم حواسش رو جمع اصطلاحات پزشکی کرد و از پزشک ها خواست که اون ها رو براش توضیح بدند و بگن وضعیت بیماریش چه طوره و باید انتظار چه چیز هایی رو داشته باشه و براشون چی کار کنه. فهمید برای معاینه لازم نیست حتماً بره تهران و می تونه تا وقتی فشار چشمش بحرانی نشده به بیمارستان های نزدیک خونه سر بزنه. خانواده به ویژه مادر به شدت حامی ابوذر بود. او رو در همه کار های خونه دخالت می دادند حتی اگه زحمت بیشتری به خاطر ندیدنش گردنش می افتاد. این جوری بود که احساس مفید بودن می کرد و کم کم آشپزی و ظرف شستن رو یاد گرفت که بعدها کلی به کارش اومد. توی مهمونی ها هم کار هایی مثل سفره پاک کردن یا نپتون کشیدن رو بهش می سپردن. اگه قرار بود جای تازه ای بره، برای اولین بار باهاش می رفتند تا اونجا رو خوب بشناسه.

از طریق یکی از آشنایان خانوادگیشون فهمید در همدان، مدرسه مخصوصی برای دانش آموزان نابینا و کم بینا هستش. با خانواده به شهر همدان مهاجرت کرد تا سال های اول دبیرستان رو اونجا بخونه. خط بریل یاد گرفت و با کتاب های بریل و صوتی درسی آشنا شد. با این حال اولش از درس خوندن در مدرسه استثنایی حسابی خجالت می کشید. کتاب های مخصوص و وسایل درسیش رو از دید همه قايم می کرد و تمام زورش رو می زد کسی نفهمه در مدارس نابینایان درس می خونه. ولی ذره ذره فهمید خودشه که می تونه روی شکل گیری نگرش بقیه اثر بذاره و اگه هرچه عادی تر رفتار کنه، برخورد اطرافیانش عادی تر میشه. پس دیگه وسایلش رو پنهان نمی کرد و حتی بچه های فامیلشون که میومدن خونه شون، بهشون خط بریل یاد می داد و اجازه می داد با ماشین پرکینزش بنویسند. وقتی فهمید از کجا می تونه کتاب ها و لوازم درسیش رو تهیه کنه و چه طور با وجود ندیدن تحصیل کنه و چه مراکز حمایتی ای برای افراد نابینا و کم بینا وجود داره، غربت رو گذاشتن و دوباره برگشتن شهرشون و سال سوم دبیرستان و پیش دانشگاهی رو در یکی از مدارس عادی قروه درس خوند. یاد گرفته بود چه طور شرایط بیناییش رو برای بقیه توضیح بده و ازشون کمک بگیره. جزوات و کتاب های درسی ای رو که صوتی نبود، با کمک بستگان نزدیکش و کتابخانه های مخصوص افراد نابینا و کم بینا ضبط می کرد. این جوری بود که دوباره جزو پنج نفر برتر کلاسشون شد.

ابوذر حواسش به مراقبت ها و پیگیری های پزشکیش بود، با این حال 18ـ 19 سالگی باقی مانده بیناییش کمتر و کمتر شد. ولی ندیدنش رو پذیرفته بود و اعتماد به نفس خوبی داشت. مجذوب سخنرانی های دکتر حسین الهی قمشه ای شده بود که از تلویزیون پخش می شد. مفاهیم دینی و عرفانی موجود در این صحبت ها، بهش کمک کرد تا شرایط جدیدش رو بهتر بپذیره. به خودش می گفت لابُد قرار بوده این جوری بشه و خیریت در همینه. با این حال مفهوم توکل باعث می شد چیزی رو رها نکنه و نهایت تلاشش رو برای درست کردن شرایط و مسائل به کار بگیره تا آنچه بهتره رو برای خودش بسازه. نتیجه رو هم رها و واگذار می کرد و به آینده خیلی امیدوار بود.

توی همین دوره بود که رفت سراغ ساز زدن. موسیقی آرومش می کرد و باعث می شد با آدم های مختلفی ارتباط بگیره و آسه آسه در برنامه ها و جشنواره های داخلی و خارجی شرکت کنه. قبول شدن در دانشگاه حالش رو بهتر کرد. می دونست دیگه چه طور باید کار هاش رو انجام بده و از بقیه کمک بگیره. برادر و دوستاش به او نرم افزار های صفحه خوان مثل نَریتور و جاز رو معرفی کردند که تونست با کمک کامپیوتر، راحت تر کار های شخصی و آموزشیش رو انجام بده. حسابی درس می خوند. دلش می خواست مثل دوستاش بره یه شهر دیگه. به خاطر همین فوق لیسانس تهران، دانشگاه شاهد قبول شد.

اول هیچ کس رغبت نداشت با ابوذر توی خوابگاه هم اتاق بشه. همه فکر می کردن باید کار هاش رو انجام بدن. ولی کمی که گذشت چون آشپزی بلد بود و اتاق رو مرتب نگه می داشت، بچه ها پذیرفتنش و رابطه خوبی باهاش گرفتند. از طرف دیگه خانواده خیلی نگران رفت و  آمد های ابوذر بود. خیلی اتفاقی توی یکی از گروه های نمایشی که قرار بود در سازمان بهزیستی برنامه ای اجرا کنه، با عصای سفید آشنا شد. این جوری خانواده کمتر اضطراب داشتند و برای خود ابوذر هم بهتر امکان زندگی و تردد مستقل در یه شهر دیگه فراهم شد.

آشنایی و همکاری با انجمن دفاع از حقوق معلولین قروه نقطه عطف دیگه زندگی ابوذر بود. دیدن افراد پر تلاشی که معلولیت دارن یا تلاش برای افرادی که می خوان معلولیتشون رو بپذیرن، کلی به پرورش شخصیت ابوذر کمک کرد. قبولی در مقطع دکترای دانشگاه خوارزمی و انجام پژوهش در زمینه ابعاد اجتماعی معلولیت دید تازه ای به ابوذر داد و بررسی پیشینه تحقیق های داخلی و خارجی در کنار مصاحبه با افراد مختلف معلول کلی براش کار آمد بود و احساس رنج و تنهاییش رو کمتر کرد.

دنبال کار و کسب در آمد بود. از ترم آخر فوق لیسانس تدریس در دانشگاه رو شروع کرد و سال 94 در سازمان بهزیستی استخدام شد و سال بعدش به تهران انتقالی گرفت. همه اینا حس توانمندی و مفید بودن به ابوذر می داد و باعث شد با معلولیتش کنار بیاد و زندگی کاملاً تنها و مستقلش رو در تهران قدم به قدم بسازه. جا داره این نوشته با آهنگ زندگی سیاوش قمیشی تموم بشه که ابوذر خیلی دوستش داره.

***

زندگی یعنی چکیدن همچو شمع از گرمی عشق

زندگی یعنی لطافت گم شدن در نرمی عشق

زندگی یعنی دویدن بی امان در وادی عشق

رفتن و آخر رسیدن بر در آبادی عشق

می توان هر لحظه هر جا عاشق و دلداده بودن

پر غرور چون آبشاران بودن اما ساده بودن

می شود اندوه شب را از نگاه صبح فهمید

یا به وقت ریزش اشک شادی بگذشته را دید

می توان در گریه ی ابر با خیال غنچه خوش بود

زایش آینده را در هر خزانی دید و آسود

می توان هر لحظه هر جا عاشق و دلداده بودن

پر غرور چون آبشاران بودن اما ساده بودن