سرپرست سازمان بهزیستی کشور گفت: توانبخشی افراد دارای معلولیت به این نقطه تاکید دارد که هدف توانبخشی رسیدن به استقلال و حفظ آن در زندگی معلولان است و این هدف جز از طریق تامین زندگی اقتصادی و معیشتی معلولان و مهارت و اشتغالزایی تامین نمی شود.

دکتر سید جواد حسینی در جلسه با مدیران حوزه ی توان بخشی با بیان اینکه هر سازمانی برای هدف و ماموریتی شکل می گیرد و معمولا سازمانها تمام سیاست ها، برنامه ها و فعالیت ها را در جهت و متناسب با آن ماموریت ها سازماندهی می کند، گفت: سازمان بهزیستی کشور نیز که یک سازمان انسان محور و  اجتماعی است در بیانیه ماموریتش این سازمان را سازمانی می داند که ماموریت هایی چون پیشگیری در سطح اول و پیشگیری ثانویه و در سطح دوم و پیشگیری ثالثه یا پیشگیری در سطح سوم را بر عهده دارد.

وی همچنین افزود: درمان و توانمندسازی، مراقبت و حمایت از افراد در معرض آسیب ،آسیب دیده، افراد دارای معلولیت، سالمندان زنان و کودکان را به عنوان جامعه هدف مورد نظر دارد و این ماموریت ها را به منظور توانمندسازی، ارتقا کیفیت زندگی و سلامت جامعه با محوریت خانواده مورد توجه قرار می دهد.

حسینی با اشاره به اینکه سازمان بهزیستی برای تحقق این ماموریت ها با کامیابی ها و ناکامیابی ها یا کارکردها و کژ کارکردی هایی روبرو بوده است، بیان داشت: این سازمان اگر بخواهد کارکردهای مثبت و مناسب خود را ارتقا و توسعه بخشد باید مجموعه فعالیت ها رویه ها و سیاست های خود را در یک قالب چهارگانه تبارشناسی شامل سیاست ها و فعالیت های تاسیسی و نوآورانه ، سیاست ها و فعالیت های تعطیلی و توقیفی ، سیاست ها و فعالیت های تعدیلی و تکمیلی و سیاست ها و فعالیت های تثبیتی یا استمراری مورد واکاوی قرار دهد.

سرپرست سازمان بهزیستی کشور تشریح کرد: سیاست های تاسیسی و نوآورانه مثل ایجاد شهرک های سلامت سالمندان، بیمه طلاق برای زنان سرپرست خانوار، طرح های مشارکتی مثل بانک زمان، سیاست های تعطیلی و توقیفی به عنوان مثال جهت گیری سیاست های اعانه بگیری و پرداخت های نقدی را به سیاست های مبتنی بر توانبخشی باید تغییر داد به عوض پول خدمات توانبخشی ارائه دهیم جامعه را مناسب سازی کرده دسترس پذیر کنیم و جامعه بدون مانع را ایجاد کنیم.

وی افزود: سیاست های تعدیلی و تکمیلی به عنوان مثال در سنوات اخیر مراکز مثبت زندگی در بهزیستی ایجاد شده است که موجب کاهش تصدیگری دولت و خدمات در دسترس شده که کارکردهای مناسب این مراکز است اما در عین حال این رویکرد مراکز مددکاری را تضعیف کرده است اعتبارات از سایر بخش ها به این بخش منتقل شده و فعالیت های سایر بخش ها تضعیف شده و نیز مجموع موجب تضعیف خدمات در سایر بخش ها شده و خدمات این مراکز نیز از کیفیت کافی برخوردار نیست.

حسینی ادامه داد: سیاست های تثبیتی و استمراری به سیاست های اطلاق می شود که از جنبه های مثبت برخوردار هست و باید تقویت شود که اورژانس اجتماعی، رویکرد خدمات خانواده محور طرح توانبخشی   CBR از جمله آنهاست.

لزوم تقویت برخی از سیاست ها در ۱۵ سال اخیر

سرپرست سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه رویکردهای مثبتی در ۱۵ سال اخیر در سازمان بهزیستی شکل گرفته است که نیازمند تقویت است، گفت: ورود به مباحث توانمندسازی مددجویان مثل زنان، افراد دارای معلولیت و غیره که در سازمان بهزیستی به انجام می رسد، این رویکرد را می توان به رویکرد دارایی محور در مقابل رویکرد نقص محور تعبیر کرد.

وی افزود: در رویکرد نقص محور ما بر این نقطه تاکید می کنیم که مددجویان چه کمبودهایی دارند و کمبودهای آنان را برآورده سازیم که البته به جای خود مناسب است اما در رویکرد دارایی محور بر این نکته تاکید می کنیم که همه انسان ها و مددجویان توان ها، دارایی ها و سرمایه هایی دارند که باید آنها را شناخت و شکوفا ساخت، شکوفایی این سرمایه ها و توانمندی ها موجب می شود تا مددجویان بالنده شده و نقص هایشان محو شود.

حسینی بر نگاه سازمان بهزیستی بر جنبه های پیشگیری تاکید کرد و گفت:  متناسب با آن ورود نیروهای تخصصی به بدنه سازمان بهزیستی و تخصصی شدن بیشتر فعالیت های سازمان از نکاتی است که شایسته است مورد تقویت قرار گیرد.

وی گفت: اگر سازمان بهزیستی وجود نمی داشت و خدمات خود را ارائه نمی  کرد نه تنها موضوع عدالت اجتماعی به زیر سوال می رفت و کیفیت زندگی بخش عمده ای از مردم دچار اشکال می شد بلکه آسیب های اجتماعی و نیز امنیتی جامعه با چالش ها و مشکلات بسیاری مواجه می شد .

توانبخشی مبتنی بر جامعه از رویکردهای قابل توجه و تقویت است

سرپرست سازمان بهزیستی کشور  با بیان اینکه رویکردهای CBRو توانمندسازی مبتنی بر جامعه، محله و محیط از رویکردهای قابل توجه و تقویت است،گفت: فعالیت هایی مثل اورژانس اجتماعی که در زمینه های گوناگون به کمک مددجویان می آید و رویکردهای خانواده محور نیز از جهت گیری های موثر و مناسب سازمان بهزیستی است که باید بر تقویت و گسترش آن تاکید کرد.

حسینی با اشاره به اینکه در حوزه افراد دارای معلولیت یک و نیم میلیون نفر تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور قرار دارند، گفت: از این تعداد یک میلیون مستمری می گیرند و ۵۰۰ هزار فرد دارای معلولیت هم خدمات معیشتی و خاص دریافت می کنند و حدود ۴۷ هزار نفر از خدمات مراکز روزانه معلولین  و ۵۴ هزار معلول هم از مراکز شبانه روزی که بیشتر شامل بیماران روانی مزمن، افراد دارای معلولیت های ذهنی شدید، جسمی شدید و سالمندان دارای معلولیت است بهره مند می شوند .

وی با اعلام اینکه مجموعه خدماتی که به افراد دارای معلولیت ارایه می شود وفق قانون حمایت از معلولان مصوب ۱۳۹۶ مجلس شورای اسلامی است، گفت: می دانیم که شیوع معلولیت ها بر اساس گزارشات  سازمان ملل متحد به شکل طبیعی ۱۵ درصد از افراد جامعه را شامل می شود به نظر می رسد به دلیل وجود جنگ تحمیلی و آثار ناشی از آن و برخی دیگر از مسائل میزان شیوع از این حد در جامعه ایران بیشتر است، در اولین گام  با رویکرد عدالت اجتماعی میزان پوشش خدمات به افراد دارای معلولیت را باید به حداکثر افزایش داد.

سرپرست بهزیستی کشور گفت: نکته حائز اهمیت آن است که مراکز توانبخشی خصوصی که خدمات به افراد دارای معلولیت را  بر عهده دارند شایسته است تقویت شوند و به رویکرد کوچک سازی دولت توجه نشان داده شود لذا به نظر می رسد اولا ضمن گسترش این مراکز توسط بخش مردمی ،مراکز بخش خصوصی توانبخشی کوچک سازی شوند تا از این طریق کرامت انسانی مددجویان حفظ شود.

افزایش خدمات کیفی مستلزم مشارکت بیشتر مردم است

حسینی افزود: افزایش پوشش خدمات به معلولین و مراکز و افزایش خدمات کیفی مستلزم مشارکت بیشتر مردم در این امر مهم می باشد و یکی از موارد مهمی که می تواند این مشارکت را بر انگیزاند و موجب توسعه آن گردد،برندسازی نماد جایزه سالانه توانبخشی برای مراکز توانبخشی بهزیستی است.

وی همچنین با بیان اینکه به نظر می رسد باید حلقه های واسطه بین این مراکز و سازمان به عنوان نماینده دولت ایجاد شود،گفت: بهترین حلقه های واسط الگوبرداری از انجمن اولیا و مربیان مدارس آموزش و پرورش که هر مدرسه دارای انجمن اولیا و مربیان است از آن طریق ارتباط بین مدرسه و سازمان آموزش و پرورش برقرار می شود، در این مراکز نیز هر مرکز می تواند دارای انجمن اولیا شود که واسطه بین مرکز و ادارات و سازمان های بهزیستی به عنوان نماینده دولت ارتباط مناسب برقرار می شود.

سرپرست سازمان بهزیستی کشور گفت: موضوع رویکرد توانبخشی CBR است که توانبخشی مبتنی بر جامعه و محله و محیط را نشانه می گیرد همانطور که می دانیم جریان توانبخشی معلولان از یک مثلثی که یک ضلع آن معلول و ضلع دیگرش جامعه محلی و سومین را خانواده تشکیل می دهد، رویکرد توانبخشی رویکرد CBR یا مبتنی بر جامعه و محله که این رویکرد در سازمان بهزیستی آغاز شده و هم به شکل کمی و هم به شکل کیفی نیاز به تقویت و توسعه بیشتر دارد علاوه بر تقویت کیفی CBR تقویت کمی آن به ویژه به روستاها، شهرهای کوچک و خصوصاً حاشیه شهرها یک راهبرد اساسی است.

حسینی در خصوص مجموعه تجهیزات ورزشی ,توانبخشی و آموزشی گفت: این موضوع موجب افزایش زندگی مطلوب و عادی سازی زندگی برای معلولان می شود.

وی ادامه داد: بر اساس نظریه امتداد که در حوزه ارتباطات جمعی مطرح است وسایل ارتباط جمعی امتداد توسعه حواس انسان ها هستند مثلاً صنعت مخابرات امتداد گوش، صنعت برق امتداد چشم، هوش مصنوعی امتداد مغز است با این نگاه باید گفت جامعه امروزی شایسته است، جامعه دوستدار انسان باشد و جامعه دوستدارانسان جامعه ایست در دسترس مناسب سازی شده، برای همگان باشد.

بهره گیری از فناوری های نوین برای افزایش کیفیت زندگی افراد دارای معلولیت

سرپرست سازمان بهزیستی کشور گفت: بر اساس نظریه امتداد جامعه موظف است که با تکنولوژی ها و وسایل برای کسانی که در یکی از اعضای بدن یا توانمندی های ارگانیسمیک دارای مشکل هستند امکان امتداد زندگی با کیفیت را فراهم سازد اگر برای کسی که دارای کم بینایی است وسیله نوت تیکر یا کسی که دست یا پا ندارد دست یا پای مصنوعی یا ویلچر و امثال آن فراهم شود امکان زندگی کیفی تر برای او فراهم شده و جامعه یک گام به سمت جامعه دوستدار انسان که مولفه اصلیش جامعه دوستدار معلول است  حرکت خواهد کرد.

حسینی ادامه داد: برای این منظور پیشنهاد می  شود طرحی با عنوان نهضت مشارکتی توان افزایی توسط سازمان بهزیستی تدوین وتصویب شود که در آن اولاً مجموعه این وسایل اعم از وسایل توانبخشی، ورزشی آموزشی که در سطح جامعه ایران و نظام بین المللی استفاده می شود شناسایی شود، ثانیاً با جلب مشارکت بخش خصوصی به صورت برندسازی توان افزایی علاوه بر اعتبارات دولتی در راست تهیه این وسایل توسط مردم وخیرین اقدام شود و ثالثاً با شرکت های دانش بنیان داخلی برای هوشمندسازی این وسایل توان افزایی قرارداد منعقد گردد به عنوان مثال برخی از این ویلچرها که برای معلولین جسمی -حرکتی استفاده می شود قابلیت هوشمندسازی سایر ابعاد سلامت را هم دارد.

وی در پایان گفت: توانبخشی افراد دارای معلولیت به این نقطه تاکید دارد که هدف توانبخشی رسیدن به استقلال و حفظ آن در زندگی معلولان است و این هدف جز از طریق تامین زندگی اقتصادی و معیشتی معلولان و مهارت و اشتغالزایی تامین نمی  شود.

منبع: سازمان بهزیستی کشور